تولید صدای “چ”

تولید صدای “چ”. صدای “چ” یکی از صامت‌ های پرکاربرد در زبان فارسی است که به‌ صورت انسدادی ، انفجاری ، سایشی و بی‌ واک بیان می‌شود.

بسیاری از کودکان در مراحل ابتدایی زبان‌ آموزی یا افرادی که در حال یادگیری زبان فارسی به عنوان زبان دوم هستند ، ممکن است در تولید صحیح این صدا با چالش‌ هایی روبرو شوند.

در این مقاله به آموزش درست تلفظ این صدا که نقش مهمی در تقویت مهارت‌ های گفتاری و فهم‌ پذیری گفتار دارد ، میپردازیم. پس تا انتها ما را همراهی کنید.

در ابتدا به ویژگی‌ های واج‌ شناختی صدای “چ” اشاره میکنیم.

۱-نوع صدا: صامت (بی‌صدا)

۲-محل تولید: کامی پس‌ پیش (بین نوک زبان و کام سخت)

۳-روش تولید: انفجاری – سایشی (ابتدا انسداد کامل جریان هوا و سپس رهاسازی همراه با اصطکاک)

۴-واکنش تارهای صوتی: بی‌واک (تارهای صوتی نمی‌لرزند)

مراحل آموزش تلفظ صدای “چ” عبارتند از

۱-آماده‌سازی فیزیکی اندام گفتار

-زبان باید به سمت بالا و عقب برود و نوک آن به لبه‌ی داخلی دندان‌های بالا نزدیک شود.

-لب‌ها حالت طبیعی دارند (نیاز به جمع یا کشیده کردن ندارند).

-آموزش با آیینه بسیار مفید است.

۲-مقایسه و تشخیص شنیداری

ابتدا از کودک بخواهید به تفاوت بین صداهای “چ” و “ش” یا “ج” گوش دهد. برای مثال:

-چای – جای-چرا – ژاژ

-چرخ – شرخ (غلط)

تمرین شنیداری به تفکیک بهتر و افزایش دقت کمک می‌کند.

۳-تمرینات تقلیدی و مدل‌دهی

از کودک بخواهید بعد از شنیدن صدا ، آن را تقلید کند. از کلمات ساده‌ای مانند موارد زیر شروع کنید:

-چَتر

-چای

-چَپ

-چوب

-چِرا

در صورت نیاز ، ابتدا صدا را به‌ تنهایی تمرین کنید: «چــــــ».

 روش پیشنهادی دیگر:

-تلفظ اغراق‌ شده‌ی “چ” همراه با اشاره به دهان خود:

بگویید: «ببین! وقتی می‌گم چـ چـ چـ ، زبانم می‌ره بالا و بعد یه صدای ناگهانی میاد بیرون!»

-پخش صدا های نمونه:

با صدای بلند بگویید: «چـ چـ چتر! چـ چای!» و از کودک بخواهید تکرار کند.

-بازی تقلیدی مثلا شما بگویید «چـ چـ چـ مثل چی؟ مثل چَتر!»

کودک تکرار کند: «چـ چـ چـ چتر!»

-از تصاویر استفاده کنید: عکس چتر ، چای ، چرخ ، بچه و …

پیشنهاد ابزارها:

-آیینه: برای دیدن حرکت زبان

-عروسک انگشتی یا دستکشی: برای مدل‌ سازی بازی‌گونه

-کارت تصویری کلمات «چ»دار

-اپلیکیشن‌ های آموزشی کودک محور (با نظارت والدین)

در آخر باید باز هم به این نکته اشاره کنیم که آموزش تلفظ صدای “چ” نیازمند تمرین ، توجه به محل و نحوه تولید و ایجاد انگیزه در زبان‌آموز است.

با استفاده از روش‌ های چند حسی و تقویتی ، می‌توان تلفظ صحیح این صدا را به شکلی موثر و لذت‌ بخش آموزش داد.