نشانه‌های اختلال دیکته در کودکان

نشانه‌های اختلال دیکته در کودکان. نوشتن یکی از مهارت‌ های پایه‌ای در فرایند یادگیری است.

و نقش مهمی در رشد تحصیلی و شناختی کودکان دارد.

با این حال ، برخی از کودکان با وجود هوش طبیعی یا حتی بالاتر از میانگین ، در یادگیری املاء دچار مشکلاتی پایدار می‌شوند.

این اختلال که در اصطلاح تخصصی‌تر «اختلال دیکته» یا «نارسانویسی املایی» (Dysorthographia) نام دارد.

می‌تواند نشانه‌ای از اختلالات خاص یادگیری مانند دیسلکسی (اختلال خواندن) یا دیس‌گرافیا (اختلال نوشتن) باشد.

در این مقاله به بررسی جامع این اختلال میپردازیم.

در ابتدا به یک تعریف کلی و عامیانه از اختلال دیکته اشاره میکنیم.

-اختلال دیکته نوعی مشکل خاص در فرایند نوشتن صحیح کلمات است که به‌صورت اشتباهات مکرر و غیر عادی در نوشتن دیده می‌شود ، بدون آنکه این خطاها ناشی از کم‌ توجهی ، آموزش ناکافی یا مشکلات بینایی و شنوایی باشند.

کودک مبتلا به این اختلال معمولاً مفهوم کلمات را درک می‌کند ، اما هنگام نوشتن آن‌ها دچار اشتباه می‌شود.

نشانه‌ اختلال دیکته در کودکان چیست؟

این نشانه‌ها را می‌توان در چند دسته‌ی اصلی بررسی کرد:

۱-خطاهای دیداری (Visual Errors)

کودک در تمیز دادن شکل حروف و کلمات مشکل دارد. از جمله:

-جابجا نوشتن حروف مشابه مانند «ب» و «ن» یا «ص» و «ض».

-حذف یا اضافه کردن نقطه‌ها (مثل نوشتن «نار» به‌جای «بار»).

-نوشتن واژه‌ها با ترتیب نادرست حروف (مثل «مدرسه» → «مردسه»).

-اشتباه در تشخیص جهت‌ها (مثل نوشتن حروف وارونه یا راست به چپ).

۲-خطاهای شنیداری (Auditory Errors)

مربوط به ضعف در تمیز و حافظه‌ی شنیداری است:

-اشتباه در نوشتن واج‌های هم‌صدا مانند «س»، «ص» و «ث».

-حذف یا اضافه کردن صداها در کلمه (مثل «کباب» → «کبب»).

-نوشتن کلمه بر اساس تلفظ نادرست (مثل «مشق» → «ماشک»).

۳-خطاهای حرکتی یا نوشتاری (Motor/Writing Errors)

شکل نامناسب حروف و کلمات ، گاهی تا حدی که ناخوانا می‌شود.

-فشار زیاد یا بسیار کم مداد روی کاغذ.

-کندی یا بی‌نظمی در نوشتن.

-عدم رعایت فاصله‌ی مناسب بین کلمات و خطوط.

۴-خطاهای زبانی (Linguistic Errors)

-اشتباه در استفاده از قواعد دستوری یا نحوی (مثل «من رفتمه» به‌جای «من رفتم»).

-جابجایی یا حذف پسوندها و پیشوندها.

-استفاده‌ی نادرست از نشانه‌های جمع یا فعل‌ها.

حال شاید برای شما این سؤال پیش بیاید که علت وجود اختلال دیکته در کودکان چیست؟

باید بگوییم ، اختلال دیکته معمولاً چند عاملی است و می‌تواند ناشی از ترکیب عوامل زیستی ، شناختی و محیطی باشد:

-عوامل عصبی-شناختی: نقص در پردازش شنیداری ، دیداری یا حافظه‌ی کاری.

-عامل ژنتیکی: سابقه‌ی خانوادگی اختلالات یادگیری.

– عوامل آموزشی: آموزش نامناسب یا ناکافی در پایه‌های اولیه.

– عامل عاطفی و روانی: اضطراب، فشار روانی، یا کمبود اعتماد به نفس.

-اختلالات همزمان: مانند اختلال نقص توجه/بیش‌فعالی (ADHD) یا دیسلکسی.

در ادامه به پیامدها و راهکارهای مداخلات آموزشی اختلال دیکته میپردازیم.

اگر این مشکل شناسایی و درمان نشود ، ممکن است کودک با مشکلات زیر روبه‌رو شود:

-افت نمرات دروس نوشتاری و کاهش علاقه به تحصیل.

-احساس ناکامی ، خجالت یا اضطراب از اشتباهات مکرر.

-کاهش عزت‌نفس و تمایل به اجتناب از تکالیف نوشتنی.

-مشکلات ارتباطی در آینده ، به‌ویژه در مشاغل یا تحصیلاتی که نیاز به نوشتن دارند.

برای رفع یا کاهش اختلال دیکته ، اقدامات زیر مؤثر است:

-ارزیابی تخصصی: توسط روان‌شناس یا گفتاردرمانگر آموزش‌دیده در زمینه‌ی اختلالات یادگیری.

-آموزش چندحسی (Multisensory Teaching): استفاده هم‌زمان از دیدن، شنیدن، گفتن و نوشتن.

-تمرینات تمیز شنیداری و دیداری: بازی‌های واجی، تمرین تشخیص صداها و اشکال مشابه.

-تقویت حافظه‌ی دیداری و شنیداری: از طریق بازی‌های حافظه و تمرین دیکته‌ی کوتاه.

-بازخورد مثبت و تشویق: تمرکز بر پیشرفت‌ها به جای خطاها.

-همکاری خانه و مدرسه: والدین باید با معلم و متخصص هماهنگ باشند.

در آخر باید باز هم به این نکته اشاره کنیم که اختلال دیکته پدیده‌ای رایج اما قابل درمان است.

تشخیص به‌موقع ، آموزش هدفمند و حمایت عاطفی از کودک می‌تواند اثرات منفی آن را تا حد زیادی کاهش دهد.

مهم‌ ترین اصل در برخورد با این اختلال ، درک این نکته است که کودک تنبلی یا بی‌ توجهی نمی‌کند ، بلکه به روش یادگیری متفاوتی نیاز دارد.