اختلال خواندن در کودکان

اختلال خواندن در کودکان. اختلال خواندن یا دیسلکسی یکی از شایع‌ ترین اختلالات یادگیری در دوران کودکی است که با مشکلات پایدار در دقت ، روانی و درک مطلب در خواندن مشخص می‌شود.

این اختلال برخلاف هوش عمومی یا فرصت‌ های آموزشی کودک ایجاد می‌شود و معمولاً ریشه‌ های عصب‌ زیستی دارد.

تشخیص زود هنگام و مداخله‌ی آموزشی هدفمند می‌تواند تأثیر بسزایی در پیشرفت تحصیلی و عاطفی کودک داشته باشد.

خواندن مهارتی پیچیده است که مستلزم هماهنگی چندین فرآیند شناختی از جمله پردازش دیداری ، شنیداری ، زبانی و حافظه کاری است.

بسیاری از کودکان در سال‌ های ابتدایی تحصیل با مشکلات خواندن مواجه می‌شوند. اما زمانی که این مشکلات فراتر از حد انتظار سن و آموزش باشد ، احتمال وجود اختلال خواندن مطرح می‌شود.

دیسلکسی معمولاً در سنین دبستان آشکار می‌شود و اگر به‌ موقع تشخیص داده نشود ، می‌تواند پیامدهای روانی و تحصیلی قابل توجهی داشته باشد.

اختلال خواندن در کودکان چیست

طبق طبقه‌ بندی DSM-5 ، اختلال خواندن در کودکان زیر مجموعه‌ای از اختلال‌های یادگیری خاص است. با مشکلاتی در دقت خواندن ، سرعت (روانی) خواندن و درک مطلب مشخص می‌شود.

ویژگی اصلی آن ، ناتوانی در خواندن کلمات به صورت صحیح و روان ، علی‌ رغم وجود هوش طبیعی و آموزش کافی است.

بر اساس پژوهش‌های بین‌المللی ، شیوع دیسلکسی حدود ۵ تا ۱۰ درصد کودکان در سنین مدرسه گزارش شده است. پسران اندکی بیشتر از دختران مبتلا تشخیص داده می‌شوند ، اگرچه تفاوت جنسیتی قطعی نیست.

در ایران نیز مطالعات نشان داده‌اند که حدود ۷ درصد از دانش‌ آموزان دبستانی درجاتی از اختلال خواندن دارند.

علت وعوامل مؤثر اختلال خواندن در کودکان

علت دقیق اختلال خواندن در کودکان چند عاملی است و معمولاً ترکیبی از عوامل ژنتیکی ، عصبی و محیطی در آن نقش دارند:

۱-ژنتیکی

-دیسلکسی اغلب در خانواده‌ها تکرار می‌شود و مطالعات دو قلوها نشان داده‌اند که وراثت نقش مهمی در بروز آن دارد.

۲-عصب‌ زیستی

-تصویر برداری مغزی نشان داده است که در مغز کودکان مبتلا به دیسلکسی ، فعالیت نواحی مرتبط با پردازش واجی در نیمکره‌ی چپ کمتر از حالت طبیعی است.

۳-شناختی

-کودکان مبتلا معمولاً در آگاهی واجی ، حافظه کاری زبانی ، و پردازش سریع اطلاعات شنیداری و دیداری دچار نقص هستند.

۴-محیطی

-تجربه‌ی زبانی محدود در دوران پیش‌دبستانی ، روش‌های آموزشی ناکارآمد و کمبود حمایت خانواده می‌تواند شدت علائم را افزایش دهد.

نشانه‌های اختلال خواندن

بسته به سن کودک متفاوت است ، اما معمولاً شامل موارد زیر است:

-دشواری در تشخیص و ترکیب صداها (آگاهی واجی پایین)

-اشتباه در تلفظ یا حذف بخش‌هایی از کلمات

-خواندن آهسته و پر از مکث

-وارونه‌خوانی حروف یا کلمات (مثل “با” به جای “اب”)

-دشواری در درک متون خوانده‌شده

-اجتناب از خواندن در مدرسه یا خانه

-افت اعتمادبه‌نفس و اضطراب تحصیلی

تشخیص اختلال خواندن نیازمند ارزیابی چند بُعدی توسط روان‌شناس ، گفتاردرمانگر یا متخصص اختلالات یادگیری است.

ابزارهای رایج شامل:

-آزمون هوش (برای排除 ناتوانی ذهنی)

-آزمون‌های خواندن و نوشتن استاندارد شده

-ارزیابی آگاهی واجی ، حافظه کاری و پردازش دیداری

-مشاهده عملکرد تحصیلی و گزارش معلم

تشخیص باید پس از گذشت حداقل ۶ ماه از آموزش هدفمند و ناکافی بودن پیشرفت تحصیلی صورت گیرد.

اختلال خواندن، مشکلی عصبی–رشدی است که با وجود هوش طبیعی ، مانع رشد تحصیلی کودک می‌شود.

شناسایی به‌ موقع ، آموزش ساختاریافته و حمایت روانی می‌تواند مسیر تحصیلی و زندگی کودک را به طور چشمگیری بهبود بخشد.

آگاهی والدین و معلمان درباره‌ی علائم اولیه و شیوه‌ های کمک‌رسانی ، کلید اصلی پیشگیری از پیامد های بلند مدت دیسلکسی است.