اتیسم و تعامل اجتماعی

اتیسم و تعامل اجتماعی. اختلال طیف اتیسم (Autism Spectrum Disorder – ASD) یک وضعیت رشدی عصبی است که بر نحوه‌ی ارتباط ، رفتار و تعامل فرد با محیط اجتماعی اثر می‌گذارد.

یکی از مهم‌ ترین جنبه‌های اتیسم ، تفاوت در شیوه‌ی تعامل اجتماعی و پردازش اطلاعات ارتباطی است؛ تفاوتی که می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و هر فرد را به شکلی یکتا تحت تأثیر قرار دهد.

درک این تفاوت‌ها برای ایجاد جامعه‌ای فراگیر ، حمایت‌گر و آگاه ضروری است.

همچنین اتیسم یک طیف گسترده از تفاوت‌ های عصبی است که بر: مهارت‌ های ارتباطی (کلامی و غیرکلامی) ، شیوه‌ی تعامل اجتماعی ، الگوهای رفتاری و پردازش حسی تأثیر می‌گذارد.

اتیسم بیماری نیست ؛ بلکه نوعی تنوع عصبی است و بسیاری از افراد اتیستیک توانمندی‌ ها و نقاط قوت برجسته‌ای مانند تمرکز بالا ، توانایی تحلیل دقیق ، حافظه قوی و خلاقیت منحصر به‌ فرد دارند.

تعامل اجتماعی در افراد طیف اتیسم چگونه است؟

ارتباط و تعامل اجتماعی از مهم‌ ترین حوزه‌ هایی است که در اتیسم با تفاوت همراه است.

این تفاوت‌ ها ناشی از نقص یا ضعف نیستند؛ بلکه شیوه‌ی طبیعی پردازش اطلاعات در مغز افراد اتیستیک را بازتاب می‌دهند.

۱-تفاوت در ارتباط کلامی

-تأخیر در گفتار یا عدم تکلم
-استفاده‌ی متفاوت از زبان ( جملات رسمی ، تکرار جمله‌ها یا واژه‌ها – اکولالیا )
-دشواری در آغاز یا ادامه دادن مکالمه
-درک تحت‌اللفظی زبان ( مثلاً برداشت دقیق از کنایه‌ها )

۲-تفاوت در ارتباط غیرکلامی

-تماس چشمی کمتر یا متفاوت
-حالت‌های چهره‌ای کم‌تر مرتبط با احساسات
-تفاوت در زبان بدن
-فاصله‌ی اجتماعی متفاوت ( حفظ یا رعایت نکردن فاصلهٔ شخصی )

۳-چالش‌ های تعامل اجتماعی معمول

-دشواری در شناخت نشانه‌های اجتماعی پنهان
-مشکل در پیش‌بینی رفتار دیگران
-اضطراب اجتماعی
-سوءتفاهم در روابط بین‌ فردی

این موارد ممکن است منجر به انزوا ، سوءبرداشت اطرافیان یا مشکلات ارتباطی شود؛ اما با درک و حمایت صحیح ، این چالش‌ ها کاهش چشمگیری می‌یابد.

رویکردهای بهبود تعامل اجتماعی در افراد طیف اتیسم عبارتند از:

۱-آموزش مهارت‌ های اجتماعی

-مدل‌ های رفتاری مانند ABA با تمرکز بر آموزش ساختارمند
-آموزش در محیط طبیعی (Naturalistic Teaching)
-الگو گیری و یادگیری مشاهده‌ای

۲-گفتاردرمانی

-افزایش مهارت‌ های کلامی
-تقویت کاربرد اجتماعی زبان (Pragmatic Language)
-تقویت تعامل دوطرفه

۳-کاردرمانی

-مدیریت چالش‌های حسی
-بهبود مهارت‌ های حرکتی ظریف و توجه مشترک

۴-ارتباط جایگزین و افزوده (AAC)

برای افرادی که گفتار محدود دارند:
-استفاده از تصاویر (PECS)
-اپلیکیشن‌های ارتباطی
-ابزارهای تولید گفتار

۵-حمایت‌های محیطی و اجتماعی

-کاهش محرک‌های حسی آزاردهنده
-ایجاد محیط‌های قابل پیش‌ بینی
-آموزش خانواده و معلمان
-رویکرد های پذیرش‌ محور و احترام به تنوع عصبی

نقاط قوت افراد اتیستیک در ارتباط و تعامل چیست؟

اگرچه اتیسم اغلب از منظر چالش‌ها بررسی می‌شود ، اما بسیاری توانایی‌ های قابل توجهی نیز وجود دارد؛ مانند:

-صداقت و شفافیت در ارتباط
-وفاداری در روابط
-توانایی تمرکز عمیق
-نگاه متفاوت و خلاقانه به مسئله‌ها
-حساسیت بالا به جزئیات

این ویژگی‌ها در صورت رشد درست ، می‌توانند به نقاط قوت در تعاملات شخصی و حرفه‌ ای تبدیل شوند