اختلال یادگیری غیرکلامی

اختلال یادگیری غیرکلامی (NVLD) یکی از اختلالات کمتر شناخته‌ شده در حوزه روانشناسی و آموزش ویژه است که برخلاف اختلالات زبانی ، افراد مبتلا به آن در درک و پردازش اطلاعات غیرکلامی دچار مشکل هستند.

این اختلال می‌تواند بر مهارت‌ های بصری ـ فضایی ، هماهنگی حرکتی ، درک روابط اجتماعی و حل مسئله تأثیر بگذارد.

در حالی که مهارت‌ های کلامی این افراد معمولاً در حد طبیعی یا حتی بالاتر از میانگین است ، ضعف در پردازش اطلاعات غیرکلامی باعث بروز مشکلات تحصیلی و اجتماعی قابل‌توجهی می‌شود.

اختلال یادگیری غیرکلامی چیست؟

اختلال یادگیری غیرکلامی به مجموعه‌ای از نارسایی‌ها در درک ، سازمان‌ دهی و استفاده از اطلاعات غیرکلامی اشاره دارد.

این اختلال نخستین بار توسط بایرن ریچاردسون (Byron Rourke) در دهه ۱۹۷۰ توصیف شد. NVLD در نسخهٔ پنجم «راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی» (DSM-5) به‌ صورت رسمی طبقه‌ بندی نشده است.

اما بسیاری از متخصصان آن را در دسته‌ی اختلالات یادگیری خاص یا اختلالات رشد عصبی قرار می‌دهند.

ویژگی‌ها و نشانه‌های اختلال یادگیری غیر‌کلامی چیست؟

۱-ضعف در مهارت‌های بصری-فضایی
-ناتوانی در درک نقشه‌ها، نمودارها یا چارت‌ها
-دشواری در تخمین فاصله یا اندازه
-اشتباه در تشخیص جهت چپ و راست

۲-مشکلات حرکتی و هماهنگی
-مهارت‌های حرکتی ظریف ضعیف (مثلاً بستن بند کفش، نوشتن با دست)
-حرکات ناهماهنگ یا ناشیانه در فعالیت‌های ورزشی

۳-دشواری در درک سرنخ‌های غیرکلامی
-عدم درک زبان بدن، حالات چهره یا لحن صدا
-مشکل در تشخیص احساسات دیگران

۴-مشکلات اجتماعی
-رفتارهایی که ممکن است نامناسب یا بی‌توجه به احساسات دیگران تلقی شوند
-دشواری در برقراری دوستی یا حفظ روابط بین‌فردی

۵-مهارت‌های زبانی نسبتاً قوی

-دایره لغات غنی و توانایی گفتاری بالا
-تمایل به استفاده از کلمات برای جبران ضعف در درک موقعیت‌ها
۶-مشکلات در ریاضیات و مفاهیم انتزاعی
-ضعف در حل مسائل تصویری، هندسه یا مفاهیم عددی
-درک دشوار از زمان و ترتیب رویداده

تشخیص NVLD چگونه است؟

معمولاً توسط روان‌شناس بالینی یا متخصص آموزش ویژه انجام می‌شود. فرایند تشخیص شامل موارد زیر است:

۱-ارزیابی شناختی جامع (مانند آزمون وکسلر WISC): مقایسه توانایی‌های کلامی و غیرکلامی.
۲-آزمون‌های دیداری-فضایی و هماهنگی حرکتی.
۳-بررسی عملکرد تحصیلی و رفتاری در محیط مدرسه.
۴-مشاهده اجتماعی: نحوه تعامل کودک با همسالان.

در ارزیابی‌ها معمولاً مشاهده می‌شود که ضریب هوشی کلامی بالاتر از ضریب هوشی عملکردی است ، که از نشانه‌های شاخص NVLD به شمار می‌رود.

مداخلات و درمان‌های این اختلال چیست؟

۱-آموزش مهارت‌های اجتماعی
-آموزش درک زبان بدن و حالات چهره از طریق بازی‌های نقش‌آفرینی.
-تمرین مهارت‌های گفتگو و گوش دادن فعال.

۲-کاردرمانی و فیزیوتراپی
-بهبود مهارت‌های حرکتی ظریف و درشت.
-تمرینات هماهنگی چشم و دست.

۳-آموزش جبرانی در مدرسه
-استفاده از راهنمای گام‌به‌گام بصری و متنی برای آموزش.
-پرهیز از اتکای زیاد به نمودارها و نقشه‌ها.
-ارزیابی شفاهی به جای کتبی در صورت امکان.

۴-درمان شناختی-رفتاری (CBT)
برای افزایش اعتمادبه‌نفس ، کنترل اضطراب اجتماعی و مدیریت احساسات.

۵-مشارکت خانواده
-آموزش والدین در درک رفتارهای فرزندشان.
-حمایت عاطفی و تشویق به ارتباط اجتماعی.

اختلال یادگیری غیرکلامی اگرچه کمتر از سایر اختلالات یادگیری شناخته شده است ، اما می‌تواند تأثیر عمیقی بر رشد تحصیلی ، اجتماعی و عاطفی فرد داشته باشد.

آگاهی والدین ، معلمان و متخصصان از ویژگی‌ های این اختلال نقش اساسی در تشخیص به‌موقع و مداخلات مؤثر دارد.

حمایت مداوم ، آموزش‌های هدفمند و نگرش مثبت می‌توانند مسیر زندگی فرد مبتلا به NVLD را به شکلی سازنده و توانمند کننده تغییر دهند.